جهانی و همگانی بودن رسالت پیامبر اسلام(ص)
آیت‌الله محمدباقر تحریری، استاد سطوح عالی حوزه علمیه و تولیت حوزه علمیه مروی

مهمترین مسئله‌ای که برای جامعه اسلامی و مؤمنین، حتی غیر مؤمنین در رابطه با نبی اکرم(ص) لازم است مطرح شود، رسالت همگانی آن حضرت است. طبق آنچه در آیه ۷۹ سوره نساء آمده رسالت پیامبر(ص) عمومى و جهانى است. وَ أَرْسَلْناکَ لِلنَّاسِ رَسُولا یعنی تو را برای همه مردم فرستادیم. در آیه ۱۹ سوره انعام هم به این رسالت جهانی اشاره شده آنجا که آمده هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَکمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغ یعنی این قرآن به من وحى شده تا با آن شما را و هر که را که این پیام به او برسد هشدار دهم.
به جهت جهانی و دائمی بودن رسالت پیامبر اسلام(ص) باید دین آن حضرت نیز جامع تمام جوانب نیازهای بشر باشد، چرا که خدای متعال ما را با ساختمان خاصی برای هدف والایی آفریده است. آن هدف والا اظهار خضوع در برابر خدای متعال با پیاده کردن دستورات او در تمام شئون گوناگون زندگی است. همانطور که در فرمایشات نبی اکرم(ص) آمده، هیچ جنبه‌ای از جنبه‌های زندگانی دنیایی انسان نیست مگر اینکه در مکتب نبی اکرم(ص) دستورات و وظایفی برایش ذکر شده است. از این نظر جامع‌ترین و کامل‌ترین دین در بین ادیان الهی، دین نبی اکرم(ص) است.
به مقتضای جهانی و ابدی بودن دستورات نبی اکرم(ص)، باید افرادی باشند که عهده‌دار رهبریت امت اسلامی را از طرف خدای متعال بعد از نبی اکرم(ص) به عهده داشته باشند. این معنا در آیات متعددی آمده است.
به طور نمونه در آیه ولایت آمده است که: سرپرست و ولی شما، تنها خداست و پیامبر او و آنها که ایمان آورده‌اند، همانها که نماز را برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند. همینطور در آیه اکمال دین و آیه تبلیغ این حقیقت ثابت شده است. در آیه تبلیغ آمده است که «یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَه» یعنی اى پیامبر، آنچه را از جانب پروردگارت به تو نازل شده، ابلاغ کن و اگر نکنى رسالتش را به انجام نرسانده‌اى.
این آیات با تأیید روایات بسیار از شیعه و اهل سنت در روز غدیر نازل شده و وظیفه امت اسلامی را بیان می‌کند که اگر تحت لوای دین الهی و اسلام قرار گرفتند، باید ولایت و حاکمیت امیرالمؤمنین و اهل بیت(ع) را تا قیامت برای تحقق دین الهی بپذیرند. از طرفی در آیه ۱۳ سوره مبارکه شورا می‌فرماید که پنج دین انبیای اولوالعزم؛ حضرت نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و نبی اکرم(ص) را فقط برای اقامه و پیاده‌سازی شئون گوناگون زندگی مانند مسائل عبادی، اقتصادی، روابط خانوادگی و روابط بین المللی و… فرستادم. آنچه این روابط را شکل داده و کامل می‌کند، حاکمیت دین و دارای یک حکومت بودن است.
اما بعد از نبی اکرم(ص) به این امر بی‌مهربانی شد و ادامه حاکمیت الهی در قالب حاکمیت امیرالمومنین(ع) و اهل بیت(ع) نادیده گرفته شد. این جهات را باید از ویژگی‌های نبوت نبی اکرم(ص) دانسته و به آن معتقد باشیم. این امر از مسائل اعتقادی ماست که اگر به آن معتقد نباشیم، اسلامیت ما مورد سوال قرار گرفته و پذیرفته نمی‌شود.
بنابراین جامعیت دین، هم در ابعاد دیدگاه‌های وصی اعتقادی، اعتقاد صحیح به خدای متعال، کمالات الهی، اعتقاد معاد و اعتقاد به نبوت و ادامه نبوت، امامت و شئون امامت است.
مسئله دیگر که شاکله دین را تشکیل می‌دهد وظایف عملی در شئون گوناگون زندگی است. باید معتقد باشیم دین، جامعیت دارد و در تمام عرصه‌های زندگی از جانب خدای متعال به واسطه نبی اکرم(ص) و ائمه(ع) وظایف بیان شده است.
نکته مهم بعدی مسائل اخلاقی و فضائل نفسانی و روحی است. خدای متعال درباره پیامبر(ص) در آیه ۴ سوره قلم فرموده است انَّکَ لَعَلی خُلُقٍ‌ عَظیم یعنی آن حضرت در اعلی درجه کمالات روحی و اخلاقی به سر می‌برد. با داشتن چنین اعتقادی، ایمانمان شکل می‌گیرد. اگر این وظایف عملی را پیاده کردیم، به همان مقدار ایمانمان را در عرصه ظهور نشان داده و تحقق می‌بخشیم.
قرآن کریم هر جا صحبت از ایمان می‌کند، بحث از عمل صالح هم می‌آورد. در سوره مبارکه عصر به صورت خیلی مجمل بیان کرده است که اگر انسان بخواهد از خسران و زیان وجودی خارج شود، باید ایمان و عمل صالح داشته باشد. خدای متعال به عصر و زمان بعثت نبی اکرم(ص) به نقلی سوگند یاد می‌کند زیرا بعثت حضرت(ص) کامل ترین بعثت‌ها نسبت به انبیاء دیگر به جهت خاتمیت نبوت است.
از این نظر می‌فرمایند که انسان در زندگانی دنیا به صورت طبیعی به طرف خسران می‌رود مگر کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام دهند و برای تحقق ایمان و عمل صالح باید یکدیگر را تواصی به حق و صبر کنند.
اگر بخواهیم ایمان ما شکل بگیرد باید به دستورات آن حضرت و اهل بیت(ع) ملتزم شویم. این ایمان و عمل صالح نقش اساسی در سعادت انسان دارد که هر مقدار از این ایمان و عمل صالح کاسته شود، درجه سعادت انسان در عالم قیامت پایین می‌آید.
درس‌هایی از رسول خوبی ها
خدای متعال در آیه ۴۵ سوره احزاب فرموده است «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنَّا أَرْسَلْناکَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِیرا». اى پیامبر! همانا ما تو را گواه بر مردم و بشارت دهنده و بیم‌دهنده فرستادیم. بالاترین شاخصه و مزیت نبی اکرم(ص) بر همه انبیاء چنین‌اند و نبی اکرم در رأس همه انبیاء است و به همین خاطر است که چندین نوبت در شبانه‌روز به عبودیت آن حضرت شهادت داده و می‌گوییم «أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ».
از مسائل مهمی که باید در روزهای پایانی ماه صفر به آن توجه داشته باشیم و در قالب روایاتی از نبی اکرم(ص) شیعیان و اهل سنت نقل شده است، سفارش ایشان به امت اسلامی برای ارتباط محبتی و ولایی با خاندان خود است.
یکی از آن احادیث، حدیث سفینه است. حدیث سفینه، حدیثی مشهور از پیامبر اسلام(ص) که در آن اهل بیت(ع) خود را به کشتی نوح تشبیه کرده است. این حدیث یکی از دلایل روایی شیعیان برای اثبات جایگاه ویژه اهل بیت(ع) پیامبر اکرم(ص) در هدایت و رهبری مسلمانان است. اگر کسی با این خاندان در عمل و رفتار هم اعتقاد و همراه باشد، به میزان همراهی نجات پیدا خواهد کرد.
یکی دیگر از صفات برجسته حضرت(ص)، ارتباط خاص و لطیف ایشان مومنان است. رسول خدا(ص) در مردم‌داری چنان حساس بود که بر اساس روایتی، اگر یکی از مسلمانان را سه روز نمی‌‌دید از حال او جویا می‌‌شد. اگر معلوم می‌‌شد که در مسافرت است، برایش دعا می‌‌کرد و اگر در مسافرت نبود، به دیدارش می‌‌شتافت و اگر بیمار بود، به عیادتش می‌‌رفت.